Những triệu chứng của bệnh thấp tim

 Bệnh thấp tim có nguyên nhân chủ yếu từ liên cầu khuẩn beta tan huyết nhóm A ( Streptococus pyogenes),nên những triệu chứng đầu tiên của bệnh với những biểu hiện của nhiễm khuẩn liên cầu với những biểu hiện ban đầu như ho,sốt cao,hạch dưới hàm sưng đau....

bệnh thấp tim

1.Trên lâm sàng

1.1.Nhiễm liên cầu khuẩn ban đầu 

Bắt đầu bằng viêm họng do liên cầu.Sốt cao(39-40 độ) hoặc sốt vừa từ 37.5 - 38 độ;ho,nuốt đau,hạch dưới hàm sưng đau.Có thể có viêm họng nặng kèm sưng amidan hoặc viêm họng nhẹ thoáng qua.Các biểu hiện này thường dễ bị bỏ qua hoặc chỉ chữa qua loa cũng thuyên giảm.Sau viêm họng 5-15 ngày bắt đầu xuất hiện các dấu hiệu của thấp tim.Tuy nhiêm 30-50% trường hợp không có biểu hiện viêm họng.
 Ngoài ra,viêm da do liên cầu cũng có thể dẫn tới bệnh thấp tim.Và các bạn cũng cần phải nắm rõ những nguyên nhân dẫn đến bệnh thấp tim

1.2.Viêm đa khớp

 Viêm đa khớp là biểu hiện thường gặp,chiếm tỷ lệ 57 - 85%.Tuy nhiêm cũng có trường hợp thấp tim mà không có viêm khớp.

viêm đa khớp trong thấp tim 

• Vị trí:thường ở các khớp mỡ (khớp gối,cổ chân,cổ tay,khuỷu..)
• Tính chất viêm:sưng,nóng,đỏ,đau và hạn chế vận động.Có sự di chuyển từ khớp này sang khớp khác,có kèm theo sốt.Mỗi khớp chỉ sưng đau 3-5 ngày hoặc 1-2 tuần rồi tự khỏi dù có điều trị hay không.Khi khỏi không để lại di chứng teo cơ,cứng khớp,dị dạng khớp,...Đáp ứng tốt với corticoid và aspirin trong vòng 48 giờ...

 Trong số trường hợp không điển hình,chỉ có cảm giác đau mỏi hoặc viêm kéo dài,ít di chuyển hoặc viêm ở một số vị trí hiếm gặp như ngón tay,cổ,gáy....

1.3.Viêm tim

 Viêm tim có thể biểu hiện đơn độc nhưng thường đi kèm với viêm đa khớp. Biểu hiện bằng viêm màng trong tim,viêm màng ngoài tim,viêm cơ tim hoặc viêm tim toàn bộ,gặp ở một nửa số bệnh nhân,có thể không biểu hiện triệu chứng gì hoặc ngược lại có dấu hiệu suy tim cấp nặng hoặc tử vong.

 Khám thấy:

• Tiếng tim mờ:nhất là ở tiếng T1 hoặc ở cả hai tiếng ở mỏm tim
• Tiếng thổi tâm thu ở mỏm:nhẹ và không lan.
• Tiếng cọ màng tim là biểu hiện của viêm màng ngoài tim
• Loạn nhịp tim:nhịp nhanh,có ngoại tâm thu

Nếu viêm tim nhẹ;bệnh nhân cảm thấy hồi hộp,tim đập nhanh,nhịp thở nhanh,đau ngực.

 Nếu viêm tim nặng:khó thở,phù mặt và hai chân,diện tim to,nhịp tim nhanh,có thể có rối loạn dẫn truyền,có tiếng thổi,gan to và đau.

1.4.Hạt Mayer(hạt thấp dưới da)

 Ít gặp trên lâm sàng(20%),thường xuất hiện cùng các biểu hiện ở khớp và ở tim.Đó là những hạt có đường kính từ 0.5 -2 cm,cứng,không đau,di động được và thường xuất hiện ngay trên các khớp lớn hoặc quanh các khớp,mất đi sau vài ngày không để lại dấu vết.

1.5.Ban vòng Besnier

 Hiếm gặp(5%),ban mọc trên da,thường ở thân mình như ngực,lưng,có màu hồng và có khoảng nhạt màu ở giữa tạo thành ban vòng.Ban xuất hiện nhanh và mất đi nhanh sau vài ngày,không để lại dấu vết.

1.6.Múa giật Sydeham

  Múa giật ( gặp ở 5-205 bệnh nhân) là tổn thương ngoại tháp ở hệ thần kinh trung ương gây rối loạn vận động quá mức,thiếu phối hợp,thường xuất hiện muộn,có khi cách xa các biểu hiện khác của bệnh tới vài tháng.Bệnh nhân lúc đầu thấy lo âu,kích thích,bồn chồn,yếu các cơ sau đó xuất hiện các động tác dị thường,vô ý thức ở một chi hay nửa người.Những động tác múa giật tăng lên khi vận động,gắng sức,cảm động,giảm và hết khi đi ngủ,nghỉ.

1.7.Biểu hiện ở phổi,màng phổi

Tràn dịch màng phổi,hội chứng đông đặc từng vùng của phổi,có thể có cơn phù phổi cấp(hiếm gặp).

1.8.Những biểu hiện thường gặp khác

• Nước tiểu có protein,đái ra máu,viêm cầu thận cấp
• Hội chứng đau bụng giả ngoại khoa.giống viêm phúc mạc,viêm ruột thừa.
• Viêm động mạch,tĩnh mạch,viêm mạch vành 
• Lách,hạch to,viêm tuyến giáp
• Chảy máu dưới da,nổi mày đay,ban đỏ hình nút

2.Cận lâm sàng của bệnh thấp tim

2.1.Xét nghiệm máu và sinh hóa

• Số lượng hồng cầu giảm,bạch cầu tăng đặc biệt là bạch cầu đa nhân trung tính
• Tốc độ máu lắng tăng nhiều,kéo dài suốt thời gian bị bệnh,giảm và trở về bình thường khi thở
• Fibrinogen tăng
• Điện di protein:tăng anpha và gamma globulin
• CRP dương tính,xuất hiện sớm và mất nhanh khi bệnh giảm

2.2.Các xét nghiệm phát hiện nhiễm liên cầu khuẩn

• Tìm liên cầu khuẩn ở họng:cấy dịch ngoáy họng(rất ít khi thấy) hoặc test nhanh tìm kháng nguyên liên cầu dương tính
• Định lượng Antistreptolysin O(ASLO):tăng cao hoặc có hiệu giá kháng thể lớn hơn 310 đơn vị Todd

2.3.Điện tâm đồ

 Nhịp nhanh xoang,đoạn PQ hoặc PR kéo dài.Ngoài ra điện tâm đồ còn cho phép đánh giá các tổn thương ở tim.Có thể gặp những biểu hiện rối loạn của viêm màng ngoài tim,rối loạn nhịp tim,nghẽn dẫn truyền,...

3.Tiêu chuẩn đánh giá thấp tim

 Tiêu chuẩn đánh giá thấp tim theo tiêu chuẩn Jones.

Tiêu chuẩn chính:

viêm tim

1. Viêm tim
2. Viêm khớp(cấp,có di chuyển)\
3. Múa giật
4. Hạt Maynet
5. Ban vòng Besnier

Tiêu chuẩn phụ:

1. Sốt
2. Đau khớp(không có biểu hiện viêm)
3. Protein C-reactive(CRP) huyết thanh cao.
4. Tốc độ máu lắng tăng
5. Đoạn PQ kéo dài trên điện tâm đồ

Bằng chứng nhiễm liên cầu khuẩn beta tan huyết nhóm A

Cấy dịch ngoáy họng tìm thấy liên cầu hoặc test nhanh tìm kháng nguyên liên cầu(+)

Tăng nồng độ kháng thể kháng liên cầu trong máu(phản ứng ALSO > 310 đơn vị Todd)

 Tiêu chuẩn chuẩn đoán xác định thấp tim theo WHO:

Nhiễm lần đầu:

• 2 tiêu chuẩn chính + bằng chứng nhiễm liên cầu beta tan huyết nhóm A
• Hoặc 1 tiêu chuẩn chính + 2 tiêu chuẩn phụ + bằng chứng nhiễm liên cầu tan huyết beta nhóm A
• Múa giật + viêm tim thầm lặng,không cần bằng chứng nhiễm liên cầu tan huyết beta nhóm A

Tái phát:Ở bệnh nhân khi nhiễm lần đầu không mắc bệnh tim do thấp hoặc ở bệnh nhân đã có bệnh tim do thấp hiện đang có biểu hiện viêm mới trên lâm sàng(viêm khớp,viêm màng ngoài tim,viêm màng tim mới xuất hiện) cần >= 2 tiêu chuẩn phụ,cộng thêm bằng chứng nhiễm liên cầu trong huyết thanh

 Tìm hiểu thêm tiến triển và cách điều trị bệnh thấp tim