Bệnh thấp tim (Rheumatic Fever) là một bệnh viêm lan tỏa các tổ chức khớp nhưng có thể biểu hiện ở cả các cơ quan khác,đặc biệt nghiêm trọng ở tim,tổ chức dưới da và thần kinh trung ương.
Bệnh có diễn biến cấp,bán cấp hay tái phát.Bệnh có liên quan đến quá trình viêm nhiễm đường hô hấp trên do liên cầu khuẩn beta tan huyết nhóm A.
Bài này giúp các em hiểu rõ nguyên nhân của bệnh thấp tim từ đó có phương pháp điều trị bệnh thấp tim hợp lý
Ở Việt Nam bệnh thấp có tần suất từ 2-4.5% và chiếm 46% trên tổng số bệnh tim ở trẻ em nằm ở bệnh viện.Bệnh thường gặp ở lứa tuổi từ 5 đến 20.Nam và nữ có tỉ lệ mắc bệnh gần ngang nhau.
Điều kiện sinh sống và khí hậu có ảnh hưởng lớn đến sự phát triển bệnh.Không khí lạnh và ẩm,nhà ở chật chội,thiếu ánh sáng,điều kiện vệ sinh dinh dưỡng kém là những yếu tố xấu,dễ làm phát sinh bệnh.
Hiện nay người ta đã khẳng định vai trò gây bệnh của liên cầu khuẩn beta tan huyết nhóm A (Streptococus pyogenes) dựa vào các bằng chứng sau:
Bệnh có diễn biến cấp,bán cấp hay tái phát.Bệnh có liên quan đến quá trình viêm nhiễm đường hô hấp trên do liên cầu khuẩn beta tan huyết nhóm A.
Bệnh thấp tim |
1.Về dịch tễ học
Bệnh thấp cấp và các di chứng van tim hậu thấp là một vấn đề y tế quan trọng.Trên thế giới mỗi năm có khoảng 20 triệu trẻ em bị bệnh thấp,trong số đó có khoảng 0.5 triệu bị tử vong,hàng chục trẻ em tàn tật vì di chứng van tim hậu thấp.Bệnh gặp ở mọi chủng người.Yếu tố di truyền,gia đình không được công nhận.Ở Việt Nam bệnh thấp có tần suất từ 2-4.5% và chiếm 46% trên tổng số bệnh tim ở trẻ em nằm ở bệnh viện.Bệnh thường gặp ở lứa tuổi từ 5 đến 20.Nam và nữ có tỉ lệ mắc bệnh gần ngang nhau.
Điều kiện sinh sống và khí hậu có ảnh hưởng lớn đến sự phát triển bệnh.Không khí lạnh và ẩm,nhà ở chật chội,thiếu ánh sáng,điều kiện vệ sinh dinh dưỡng kém là những yếu tố xấu,dễ làm phát sinh bệnh.
2.Nguyên nhân dẫn tới bệnh thấp tim
viêm đa khớp do thấp tim |
- Về lâm sàng: 50-70% bệnh nhân có đợt thất khớp cấp sau 2-3 tuần bị viêm họng do liên cầu khuẩn.
- Về vi khuẩn học:định lượng kháng thể kháng liên cầu trong huyết thanh bệnh nhân có đợt thấp cấp thấy tỷ giá kháng thể tăng cao 65-90% trường hợp
- Về điều trị:từ khi điều trị và dự phòng bằng penicillin,tỷ lệ mắc bệnh và tái phát giảm hẳn
3.Cơ chế bệnh sinh của thấp tim
Liên cầu không trực tiếp gây tổn thương vì không khi nào tìm thấy được vi khuẩn khi cấy máu và ở nơi có tổn thương như tim,khớp...Vai trò của liên cầu khuẩn gián tiếp thông qua các cơ chế sau:- Cơ chế miễn dịch:liên cầu khuẩn khi vào cơ thể sẽ tiết ra độc tố như Streptolysin O,Streptokinase...,đó là những kháng nguyên.Những kháng nguyên này sẽ kích thích cơ thể sản xuất ra kháng thể như:Antistreptolysin O(ASLO).Sự kết hợp của kháng thể đã có với kháng nguyên mới xâm nhập vào cơ thể qua lần 2,lần 3,...là nguyên nhân của sự xuất hiện viêm nhiễm tại chỗ.
- Cơ chế tự miễn dịch có 2 cơ chế sau:
- Hoặc do cấu trúc kháng nguyên của vi khuẩn gần giống với màng hoạt dịch khớp,các màng tim,tổ chức thần kinh...do đó có sự phản ứng chéo giữa kháng thể kháng liên cầu với các tổ chức này.
- Hoặc do liên cầu khuẩn khởi động một quá trình tự miễn dịch trong cơ thể làm cho quá trình viêm nhiễm kéo dài trong khi nguyên nhân ban đầu đã hết từ lâu
- Cơ chế nhiễm độc miễn dịch:Một số chất chiết xuất từ liên cầu khuẩn nhóm A có độc tính với mô tế bào của vật chủ.Protein M có ở mặt ngoài màng tế bào liên cầu có tác dụng làm dính và tiêu tiểu cầu,làm kết tủa fibrinogen,ức chế hồng cầu vật chủ.Chất peptidoglycan của liên cầu khuẩn nhóm A khi tiêm vào tĩnh mạch tai thỏ thì thấy cơ tim của thỏ bị thoái hóa và có những u hạt.Streptolysin O do liên cầu khuẩn tiết ra có tác dụng làm tiêu hồng cầu,ức chế đại thực bào và độc đối với tim của thỏ,ếch,chuột,....